Do kogo należy niebo nad Tokio?

Czy zastanawialiście się kiedyś, do kogo należy niebo nad Waszymi głowami? I nie chodzi mi o rozważania filozoficzne, ale tak konkretnie: kto zawiaduje, zarządza niebem i ruchem różnych latających obiektów nad naszymi głowami?

Niebo gdzieś nad Tokio

Ja, do początku lutego, zupełnie się nad tym nie zastanawiałam. Lubię oglądać niebo i przy różnych okazjach zadzieram głowę do góry, żeby po prostu sprawdzić stan nieba w danym momencie albo pozachwycać się przepięknym spektaklem „światło i dźwięk” – a właściwie „światło i obraz” ;-) – który przygotowała natura. Nie zastanawiałam się, bo pewnie podświadomie uznałam, że skoro niebo jest nad Tokio to oczywiste jest, że zawiaduje nim metropolia tokijska. No i tu się myliłam.

Na początku lutego wracałam ze spaceru i spoglądając w niebo zauważyłam lecące nisko samoloty. Jeden samolot wzbudziłby pewnie tylko chwilowe zainteresowanie i szybko bym o nim zapomniała. Ale tych samolotów było dużo, przelatywały jeden za drugim w odstępach minuty, może dwóch. Do tej pory w tym konkretnym miejscu nigdy nie latały samoloty i do tego tak nisko. Zaczęliśmy z mężem snuć teorie, niektóre całkiem spiskowe ;-) Ostatecznie uznaliśmy, że są to samoloty specjalne przewożące Japończyków ewakuujących się z Chin z powodu koronawirusa. I kiedy tak rozmawialiśmy spoglądając w niebo, podeszła do nas pani i wyjaśniła, że właśnie zaczęły się próby nowej trasy przelotów na lotnisko Haneda. Mąż oczywiście o tym czytał, ale nie skojarzył, a ja jak zwykle nie jestem zbyt zorientowana w aktualnych wydarzeniach, więc nie wiedziałam.

I tak to się zaczęło. Sprawa się wyjaśniła, więc ruszyliśmy w stronę domu rozmawiając o Hanedzie. I dowiedziałam się, że z tym tokijskim niebem to nie taka oczywista sprawa. Jednak jakoś nie mogłam uwierzyć w opowieść męża – brzmiała dość absurdalnie, więc po powrocie do domu poszperałam w internecie, poczytałam i (niestety) wszystko się potwierdziło. Niebo nad Tokio nie należy do metropolii tokijskiej. Nie należy też do Japonii. Należy do Ameryki!!!

Lotnisko Haneda położone jest na wybrzeżu Zatoki Tokijskiej. Jest największym portem lotniczym Japonii. W 2017 roku obsłużyło ponad 85 mln pasażerów.

Cztery pasy startowe tworzą w przybliżeniu kształt kratki # i wykorzystywane są w zależności od warunków atmosferycznych. Do tej pory lądowanie od strony północnej nie było stosowane, ponieważ samoloty musiałyby przelatywać nisko nad miastem. No ale rząd ustalił ambitny cel na 2020 rok: 40 mln obcokrajowców odwiedzających Japonię, a dodatkowo w tym roku odbędą się w Tokio Igrzyska Olimpijskie, więc niezbędne okazało się zwiększenie dziennej liczby lotów z 80 do 130. A żeby ten plan zrealizować podjęto decyzję o wprowadzeniu lądowania od strony północnej, co oznacza przeloty nad miastem. Obecnie trasa jest testowana codziennie między godz. 15 a 19. 

Ale wprowadzenie tej trasy wcale nie było łatwe, bo... konieczna była, uwierzycie?!, zgoda Stanów Zjednoczonych. Dlaczego? I tu dochodzimy do sedna.

W zachodniej części metropolii tokijskiej, w rejonie Tama, znajduje się amerykańska baza wojskowa – Yokota Air Base. Niebo nad bazą i okolicą to kontrolowana przez Amerykę tzw. przestrzeń powietrzna Yokota. Z południa na północ mierzy 300 km, a ze wschodu na zachód – 120 km. Rozciąga się nad zachodnią częścią metropolii tokijskiej i okolicznymi dziewięcioma prefekturami. W górę ciągnie się na wysokość 2450 m – 7000 m. 

Poniższe rysunki/grafiki znalazłam w internecie.

źródło zdjęcia

źródło zdjęcia

Samoloty cywilne nie mogą przelatywać swobodnie nad tym obszarem, bez zgody armii amerykańskiej. Trzeba ubiegać się o zgodę dla każdego przelotu, a i tak nie wiadomo czy się ją dostanie czy nie. Pozostaje omijanie tego terenu. I tak właśnie robiły do tej pory samoloty startujące z Hanedy i lądujące na Hanedzie. Nowa trasa przebiega nad małym fragmentem strefy (kilka minut lotu). Rząd Japonii prowadził rozmowy z Ameryką w sprawie zgody na przeloty i w końcu, mimo wcześniejszych odmów, pod koniec stycznia tego roku udało się tę zgodę uzyskać.

źródło zdjęcia

W 1975 roku Japonia zawarła z Ameryką porozumienie w sprawie kontroli ruchu powietrznego, na podstawie którego Ameryka nadal (tzn. tak jak za czasów okupacji po drugiej wojnie światowej) kontroluje przestrzeń powietrzną nad swoimi lotniskami i w ich okolicy. 

I do tej pory nic się nie zmieniło. Kontroluje całkowicie samodzielnie, nie do spółki z japońskimi kontrolerami czy przy ich wsparciu. Jest to sytuacja niespotykana na świecie. W 2018 roku prefektura Okinawa (tam też jest baza amerykańska) przeprowadziła badania dotyczące statusów wojsk obcych w różnych krajach. W Niemczech i Włoszech (krajach, które podobnie jak Japonia przegrały wojnę) status armii amerykańskiej jest zupełnie inny. W Niemczech ruchem lotniczym zarządza organ należący w 100% do państwa, a samoloty armii amerykańskiej przestrzegają niemieckiego prawa lotniczego. We Włoszech w bazach amerykańskich zawsze na stałe przebywa przedstawiciel armii włoskiej i kontrolą ruchu lotniczego zajmuje się armia włoska.

Stacjonująca w Japonii armia amerykańska nie dość, że kontroluje przestrzeń powietrzną nad swoimi bazami i w okolicy, nie musi też przestrzegać japońskiego prawa lotniczego.

I tak to wygląda. Nie będę się bardziej rozpisywać na temat obecności i poczynań armii amerykańskiej w Japonii, bo post zrobiłby się bardzo polityczny, a tego chcę uniknąć.

Po przeanalizowaniu mapy, okazało się, że mieszkam co prawda jakieś dwa-trzy kroki od przestrzeni powietrznej Yokota, ale jednak poza nią. Kiedy mieszkałam w Tokio w latach dziewięćdziesiątych zeszłego wieku moja dzielnica znajdowała się całkowicie na terenie przestrzeni Yokota. Wtedy byłam tego zupełnie nieświadoma. Hmm... czasami chyba lepiej żyć w nieświadomości ;-)